Mary Harris Jones

Mary Harris Jones
Ganwyd	1 Mai 1830  Corc
Bedyddiwyd	1 Awst 1837
Bu farw	30 Tachwedd 1930  Silver Spring
Dinasyddiaeth	Gweriniaeth Iwerddon
Galwedigaeth	athro, undebwr llafur, amddiffynnwr hawliau dynol, ysgrifennwr, trefnydd undeb, trefnydd cymuned
Plaid Wleidyddol	Social Democratic Party of America, Plaid Sosialaidd America
Gwobr/au	'Hall of Fame' Cendlaethol Menywod, Hall o Honor y Blaid Lafur

Roedd Mary Harris "Mother" Jones (Gorffennaf 1837^[1] – 30 Tachwedd 1930) yn Wyddeles ac yn athrawes Americanaidd yn ogystal â bod yn wniadwraig o fri. Daeth yn enwog fel arweinydd sosialaidd ac undebwraig a drefnodd nifer o streiciau gan herio a chwyldroi Industrial Workers of the World.

Gweithiodd fel athrawes ac fel gwniadwraig ond wedi i'w gŵr a'i phedwar plentyn farw o'r cryd melyn a llosgi'i gweithdy yn 1871 dechreuodd weithio fel trefnydd "Marchogion Llafur" ac Undeb o'r enw "the United Mine Workers Union".

Yn 1867, pan oedd yn 60 oed, cafodd ei galw'n "Mother Jones" gan ei bod yn galw'r dynion y gweithiai drostynt yn "my boys". Oherwydd ei llwyddiant yn trefu ymgyrchoedd yn erbyn perchnogion chwareli a gweithiau mwynglawdd fe'i disgrifiwyd fel "y ddynes beryclaf yn America" gan y dywedodd y cyfreithiwr Reese Blizzard, yn 1902! Roedd yn wyllt gacwn gydag awdurdodau Pennsylvania oherwydd eu diffyg cyfreithiau i warchod plant yn y gweithle, ac o'r herwydd trefnodd i fartsio o Philadelphia i gartref yr arlywydd Theodore Roosevelt yn Efrog Newydd. Roedd llawer o blant ar yr orymdaith, gyda rhai'n cario baneri'n cyhoeddi "We want to go to School and not the mines!". Er na chytunodd yr arlywydd i'w chyfarfod, roedd ei hymgyrch wedi rhoi'r anghyfiawnder ar agenda'r cyhoedd.

Ym 1970 galwyd cylchgrawn poblogaidd ar ei hôl, sef Mother Jones.

1. ↑ "Mother Jones (1837–1930)". AFL-CIO. Cyrchwyd 30 Tachwedd 2012.